Sumve na Ishingisha

Zo hehe, wat een weekje weer. Het blijven lange verhalen. 'Je praat poep.' Zou David zeggen, ja hij kan wel goed Nederlands door al die coassistenten die langs komen.

Vrijdag 3 januari
Mama Fausta is weer beter, thank god voor haar zelf gebakken brood! In het ziekenhuis gaat het allemaal zijn gangetje. We hebben zelf een flinke voetwond verzorgd van een man 39 jaar. Hij zegt dat er een stukje hout in de onderkant van zijn voet is gekomen een week geleden. We weten niet of dit klopt, want de wond zit juist op de buitenzijde van de enkel. Niemand snapt hoe de wond is ontstaan, andere ziekten zoals HIV en diabetes waar je op wil testen zijn uitgesloten. Wij denken eigenlijk dat deze man zijn voet gaat kwijt raken, maar proberen het tij nog te keren door de dagelijkse behandeling. Ik ben benieuwd hoe het na dit weekend met zijn voet gaat. We hadden een rustige dag en deden wat boodschappen. Verder konden we genieten van het kerkgezang en de muziek van onze dj-buurman. We probeerden de Kolonisten van Catan (één van de vele spelletjes in de kast) te spelen maar de speluitleg ontbrak en internet bracht ons niet super veel verder zonder veel moeite. Dus het werd UNO en regenwormen.

Zaterdagochtend gingen we om zeven uur hardlopen, Dieuwertje ging met Kwabi 20km, zelf ging ik voor het eerst 10km. 's Ochtends met 20 graden hardlopen is toch een flink stuk draaglijker dan in de middag met 28 graden. Daarna lekker chillen bij het huis en aan ons verslag werken (zolang de stroom het deed en ik mijn laptop kon opladen). We kookten zelf wat groenten samen met de rijst die we nog over hadden van wat mama Fausta gisteren had gemaakt, ze maakt namelijk altijd super veel rijst. Dit was ook meteen het laatste wat we konden koken want hierna was het gas op. Dus voorlopig geen thee of koffie meer en die bananenpannenkoeken die we morgen wilden maken kunnen we ook op ons buik schrijven haha.

Zondag sliepen we een beetje uit en gingen toen krachtoefeningen doen op de veranda. We merken dat er dit weekend heel veel kinderen langs het huis komen. Ze vragen dan zachtjes wat ze willen, meestal een ballon of een pen, soms ook eten of geld. Het is echt sneu om te zien wat voor kleren ze hebben en hoe vies ze zijn. Toch wordt het soms ook irritant hoe vaak je weer iemand aan de deur hoort vragen of je thuis bent. Het schattige is er dan op een gegeven moment een beetje vanaf, hoewel we ons dan wel heel schuldig voelen als we een beetje nors reageren wanneer het zoveelste kindje langs komt. Bovendien weten we soms ook gewoon niet zeker of we al iets aan een zelfde kindje hebben gegeven. We proberen wel per dag consequent te zijn, als we 's ochtends zeggen geen ballon of pennen te hebben, houden we dat vol. Geld of eten geven we nooit, soms alleen een koekje aan de kinderen van mama Fausta die bijvoorbeeld water komen brengen. We besloten na onze douche (ik vind het nu oprecht heerlijk die koude douche na het sporten) naar mama Makanza te lopen om onze bloesjes op te halen. Onderweg liepen we langs het huis van mama Fausta en ze kon meteen een nieuwe gasfles voor ons regelen, heldin. Heel grappig hoe ze ons toe roept als ze ons ziet: 'HAALOO', en dan horen wij al wie het is. Ze neemt op dezelfde manier haar telefoon op. Daarna even gespeeld met hun kuikentjes, alleen werd ik half aangevallen door moeder kip toen mama Helena een kuikentje in mijn handen gaf. Mama Makanza was niet thuis dus daar lopen we een ander keertje langs. Daarna even naar de markt en terug naar huis. Het blijft een hele happening om over de markt en door het dorp te lopen en boodschappen te doen, soms wordt je met heel veel respect gegroet, soms wordt je in je gezicht uitgelachen als je iets niet meteen verstaat. Op een gegeven moment willen we dan vaak ook wel weer terug naar huis. We zouden in de avond op bezoek gaan bij Kwabi en de geiten van de vele eerdere coassistenten bezoeken (zwangere Donna en haar zoontje Toby), maar hij sms’te dat hij niet meer kon omdat zijn buurman was overleden. Dus weer even terug naar de markt om groenten te kopen, uiteraard kwamen we mama Fausta weer tegen. David had ons ook al vanaf een afstandje gespot, je kunt hier ook niks privé houden :p. Uiteindelijk werd het een lekkere pastamaaltijd met veel groenten (we hadden eerder al spaghetti in Mwanza gekocht). Op de markt kun je ook je messen laten slijpen met behulp van een fiets zijn we achter gekomen. Dit doen ze door een touwtje van de slijptol aan de ketting te spannen en vervolgens te gaan fietsen. Echt leuk om te zien hoe inventief mensen zijn. Je ziet ook veel stofjes en dan naaisters aan het werk op de markt, en de kinderen spelen met een stok waar ze een soort plastic wiel aan hebben gemaakt met een spijkertje.

Maandagochtend was de overdracht, Dieuwertje en ik blijven moeten lachen om de loeiende koeien en kakelende kippen als achtergrond geluid. Al voor de overdracht zagen we ze staan, de student nurses zijn terug van hun tweeweekse vakantie, dat betekent weer een stukje meer chaos tijdens de visite. Zo waren we erg verbaasd dat een kind met ondervoeding in drie dagen twee kilo was afgevallen! Na enig aandringen en vragen werd het kindje opnieuw gewogen en bleek het maar 200 gram te zijn afgevallen, gelukkig maar. Ook was er nog steeds geen testuitslag bekend van een kindje met verdenking sikkelcelziekte (een rode bloedcel aandoening). We weten niet hoe maar ergens raken uitslagen soms zoek, of ze worden niet afgenomen en de moeder zegt van wel, of het lab faalt. Uiteindelijk kwam één van de fijne student nurses met de uitslag aanzetten. Op de mannenafdeling was het rustig, de man met de ernstige voetwond lag er nog, het leek stabiel te gaan. Op de vrouwenafdeling was het iets drukker met drie nieuwe opnames wat het totaal op vier patiënten bracht (wie had ooit gedacht dat ik dat veel zou gaan vinden). Meisjes vanaf tien jaar worden hier gewoon opgenomen op de vrouwenafdeling, één met malaria en één met een exacerbatie van haar sikkelcelziekte. De ernstigste was een jonge dame van in de veertig met aids/HIV. Ze was echt enorm mager en had hele hoge koorts en oogde ook delirant. Het ging echt niet goed door de infectie die ze had gekregen en we startten snel met extra antibiotica en sondevoeding. Het zou ons niet verbazen als ze snel zal overlijden. De discussie die we dan ook kort voerden was of het wel zinvol was extra medicatie te starten die geld kost, maar waarschijnlijk de dood niet zal voorkomen...

Na overleg met dr. Edwin (die het met ons eens was), gingen we terug naar de kinderafdeling want bij de eerste poging tot visite waren er twee patiëntjes met hun moeders thee kopen. De moeders en familie van patiënten moeten namelijk zelf voor het eten en drinken zorgen in het ziekenhuis.

Na onze lunch thuis waren er nog drie opnames op de kinderafdeling. Een jongetje was bijna verdronken, maar knapte snel op. Vervolgens liepen we naar de vrouwenafdeling en zagen we de vrouw met HIV niet meer liggen. Ze was al overleden en weggebracht en wij waren niet eens gebeld, ook al hadden we dat gevraagd. Een andere arts had haar dood verklaard. We hadden niets anders kunnen doen maar toch voelt het verkeerd dat er maar één familielid bij was toen ze haar ogen sloot, zonder verpleegkundige of arts erbij om ondersteuning te bieden aan de familie. De dag eindigde dus wel in mineur door dit overlijden, maar aan de andere kant fijn dat het geen lange lijdensweg in het ziekenhuis is geweest. Voor het eten gingen Dieuwertje en ik wel interval hardlopen, dus 4x 1 km snel lopen naast 1km opwarmen en 1km afkoelen. Hopelijk kunnen we dit 1x per week doen naast het normale 'verre' hardlopen. Zo hoop ik 1 maart een snelle 5km te kunnen rennen bij de Kilimanjaro run, en nog gedeeltelijk mijn voetbalconditie te behouden. Ik merk wel dat ik me altijd meteen weer een stuk beter voel na het hardlopen, echt chill.

Dinsdagochtend kwam mama Makanza langs. Haar jongste kind was ziek en ze had geen geld om naar het ziekenhuis te gaan. We gaven haar dus maar wat geld, ze beloofde dat ze nog wat voor ons zou maken van onze kitenges. Daarna deden we de visite op de kinderafdeling. Het begint weer een stukje drukker te worden. Niet alleen aan de warmte merk je dat het regenseizoen over is. Mensen hoeven nu ook minder op het land te werken omdat het minder regent, en komen dus iets gemakkelijker naar het ziekenhuis voor hun klachten. Het meisje met de brandwonden ging weer vooruit, we denken dat ze eind deze week naar huis kan. Hierna gingen we naar dr. mannenafdeling. De man met de voetwond had vanochtend al zijn verzorging gekregen, dus we weten niet hoe goed dit is gegaan. Er was ook een man opgenomen die een zelfmoordpoging had gepoogd met een soort landbouwmiddel. Het ging op zich goed met hem, hij vertelde dat hij het gedaan had omdat zijn moeder was overleden. In Tanzania is het doen van een zelfmoordpoging wel een strafbaar feit, daarom kreeg hij een bekeuring. Hoe hoog de boete was zijn we niet achter gekomen. Na onze visite kwam er ook een non bij hem langs om met hem te praten. Op de vrouwenafdeling lag een meisje van dertien met enorm gezwollen benen, buik en eigenlijk alles was gezwollen. Ze had ook malaria, maar deze zwellingen al twee maanden. Eigenlijk willen we uitgebreid naar het bloed kijken voor lever-, hart- en nierfunctie. Helaas gaat dat waarschijnlijk niet omdat die speciale buisjes er niet zijn. Een echo van de buik kan op de een of andere manier ook nooit dezelfde dag worden gemaakt. Dus we behandelden de malaria verder en daarnaast is het dus even afwachten.

Het lunchen blijft hier echt fijn want je hebt alle tijd, kunt tussendoor nog wat dingen opzoeken, wat lezen, een dutje doen. Daarna rond een uur of twee, drie terug naar het ziekenhuis voor de lab uitslagen en nieuwe opnames. Helaas bleek de moeder van het meisje met de bandwonden te hebben besloten naar huis te gaan. Ze vond dat ze goed genoeg was genezen en had waarschijnlijk niet veel geld meer om langer te blijven. We weten nu niet of ze nog wel terug komt voor controle, of de wonden goed helen en of ze haar oefeningetjes wel uitvoert. Ik baal hier erg van, want het ging echt de goede kant op, maar zoals dr. Edwin weleens zegt: 'TIA, this is Africa.' We zagen twee nieuwe opnames op de kinderafdeling en weer leek het alsof er bij een kindje blind met antibiotica wordt gestart. Er wordt dan ook opgeschreven als klacht: 'koorts', terwijl er objectief gezien helemaal geen sprake is van koorts. Na deze opnames besloten we de voetwond op de mannenafdeling zelf te verzorgen en opnieuw te verbinden. Eigenlijk willen we het dode deel uit de wond verwijderen. Echter, eerder heeft dr. Edwin, die we hoog hebben zitten qua medische kennis en kunde, de wond ook gezien en dat niet gedaan. We besluiten het voor nu dus, bij gebrek aan supervisie, nog niet te doen en het morgen te overleggen. Hierna terug naar huis waar we nog lekker van de avondzon en de muggen konden genieten.

Op woensdag liepen we eerst naar de overdracht en overlegden over de patiënt met de voetwond. Dr. Edwin vond dat de wondranden eerst beter moeten zijn voor het grootste, dode, deel verwijderd wordt. Hierna naar huis om thee te drinken. We hadden mama Fausta vandaag vrij gegeven want er was niet veel te doen in huis. Voor vandaag hadden we geregeld op outreach te gaan. Dat betekent dat er naar omringende dorpen wordt gereden om vaccinaties uit te delen en kinderen te wegen. Zo wordt de drempel zo laag mogelijk gemaakt om vaccinaties aan te bieden. We zouden om negen uur vertrekken, dat werd uiteindelijk bijna tien uur. We gingen samen met twee verpleegkundigen (Thekla en Fatina) van de RCH afdeling (Reproductive & Child Health, soort consultatiebureau) en een leuke student nurse (Bertrand). We reden naar het dorpje Ishingisha (hier woont de tuinman Kwabi, is ongeveer 2km verderop) met een grote jeep met chauffeur. De chauffeur reed lekker door en zorgde voor grappige taferelen, hij week voor niemand, men moest maar voor hem wijken. In Ishingisha zaten al een hoop moeders en kindjes op ons te wachten. Toen kon het wegen en vaccineren beginnen. Dit ging wel een beetje chaotisch, maar zo lang het klopt wat je aan wie geeft is het oké. Het wegen ging met een soort kofferweegschaal die aan een boom hing. De kinderen hadden een soort zak mee die we aan de haak hingen terwijl ze erin zaten. Soms zat die zak niet goed of brak er iets, dus we moesten wel onze handen gereed houden onder de kindjes. Als ze geen zak hadden moesten ze met hun armen aan de haak hangen, maar dat snapten de meeste kleine kinderen natuurlijk niet. Het werk zelf was erg simpel, maar het was heel leuk om nu eens gezonde baby’s te zien, ze vast te houden en een beetje met ze te spelen. We werden er helemaal blij van. Na drie uur zat het werk erop, sommige moeders kwamen nog aanlopen met hun kinderen, ze hadden eerst op het land gewerkt, maar de auto vertrok al dus zij hadden helaas pech...

Hierna thuis lunchen en terug naar het ziekenhuis in normale kleding. Dr. Geofrey en dr. Edwin hadden de rondes gedaan dus we hadden niet veel te doen en er waren geen nieuwe opnames. Vervolgens gingen we meteen door naar mama Makanza om onze bloesjes te halen. Ze had ze nog wat strakker in de taille gemaakt, maar ze zijn eigenlijk veel te kort. Wel leuk voor een zomerse outfit, maar niet helemaal zoals we in ons hoofd hadden haha. Gelukkig kan ze voor de rest alles wel heel mooi maken, Dieuwertjes rok en kimono waren erg leuk! Het jongste kind van mama Makanza bleek trouwens een blaasontsteking te hebben. De andere kinderen kwamen net uit school (die is deze week weer begonnen na een maand vakantie) toen we er waren. Super schattig lieten ze hun schriftjes zien en las haar dochter de letters voor die ze al kende. Nadat we tevens wat boodschappen hadden gedaan gingen we hardlopen, we hebben allebei een beetje ons eigen schema, wat heel chill is, maar vinden het ook leuk om samen te lopen of samen te starten. Vandaag een relatief makkelijke 9km voor mij in het koele weer (23 graden), het had namelijk net geregend en dan koelt het lekker af. We waren voor vanavond uitgenodigd bij Mariëtte, een dame die in het ziekenhuis op de OPD werkt (soort polikliniek). Twee van haar in totaal zes zoons, Alex en Anthony, waren er ook, en haar twee nichtjes en nieuwe hulp hadden een lekkere maaltijd gemaakt. Voornamelijk werd er veel gedanst door de zoons (en wij probeerden ze na te doen). Een erg gezellige avond na een hele leuke dag! We willen steeds meer mensen gaan uitnodigen om ook bij ons te komen eten binnenkort.

Donderdag was weer een 'normale' dag in het ziekenhuis. Samen met dr. Geofrey verwijderden we de dode weefselstukken in de voetwond van onze patiënt op de mannenafdeling. De verwachting is dat de wond nog een stuk groter zal worden en daarna hopelijk gaat helen. De patiënt moet wel veel pijn hebben aan de wond, maar wil niet meer pijnmedicatie dan paracetamol en diclofenac, waarschijnlijk omdat hij dat zelf moet betalen. Het meisje met het vocht in de benen bleek een nierfunctiestoornis te hebben, dus we proberen dat nu met prednison te behandelen. De echo van de buik, na twee dagen nog niet gemaakt/voor betaald, hebben we maar opgegeven want voorlopig heeft dat geen invloed op ons beleid. In de middag was er nog een baby van 1 maand oud opgenomen met een enorme zwelling van de oksel en rug. Ze had hoge koorts en ook huidafwijkingen, hoe ze hieraan komt weten we niet, maar het moet toch redelijk snel na de geboorte zijn ontstaan. Voor nu konden we er niet zoveel aan doen helaas. ’s Avonds wilden we op het veldje spelen, maar het bleef er best rustig, meestal komt het pas op gang rond zeven uur, als wij net willen eten. Dus we gingen wat krachtoefeningen doen op de veranda.

Het regende en onweerde bijna de hele nacht, Dieuwertje zou met Kwabi gaan hardlopen om half zeven. Vanwege de regen had ze hem ge’smst dat hij niet hoefde te komen vanwege de regen. Toch stond hij al om kwart over zes voor de deur mijn naam te roepen, hij haalt onze namen nog steeds weleens door elkaar. Dus Dieuwertje ging, bikkel die ze is, toch hardlopen, en gelukkig stopte de regen snel. Ik liep vast even naar het ziekenhuis om melk, suiker en olie af te geven voor de kindjes die dat nodig hebben. Snel na de ochtendronde op de kinderafdeling gingen we naar minor theatre. De baby met de zwelling van de rug en oksel gingen we opereren. Het kindje was 1 maand oud en had alleen paracetamol gekregen van te voren, maar toch werd het niet nodig gevonden meer pijnstilling of anesthesie te geven. Dr. Geofrey maakte, best ruw, drie incisies in de zwelling en er stroomde een enorme hoeveelheid pus uit. Het ging ook echt niet zo steriel als ik zou willen, normaal zou alles worden schoongemaakt van het lichaam van het kindje. Dat werd nu niet gedaan, het kindje lag gewoon op haar eigen doek, die dus ook super vies werd. De baby huilde luidkeels aan één stuk door, echt heel zielig om te zien. We proberen wel te vragen waarom bepaalde dingen op een bepaalde manier gebeuren, of proberen aanwijzingen te geven hoe wij het zouden willen, maar het blijft soms lastig dit goed te communiceren. Er viel ook nog eens een student nurse flauw, ze zat op een stoel maar viel keihard op haar achterhoofd. Gelukkig kon Dieuwertje zich over haar ontfermen. Ze schaamde zich erg, maar het was ook echt zo warm in de kamer, met zoveel mensen en dan zoveel viezigheid wat er uit zo’n kindje komt. Hierna verzorgde Dieuwertje de voetwond van onze mannelijke patiënt en keek ik vast of we nog visite moesten lopen over de vrouwenafdeling. Gelukkig had dr. Abdallah daar al visite gelopen. ’s Middags bleef het rustig en we hadden dus al om half vier weekend!